Η πρωτοβουλία πολιτών "ΠΕΖΗ" υπέβαλε στα αρμόδια υπουργεία μεταφορών, δημόσιας τάξης και περιβάλλοντος χωροταξίας και δημοσίων έργων, καθώς και στο δήμο αθηναίων υπόμνημα σχετικά με τα προβλήματα των πεζών και τον τρόπο επίλυσής τους, με την ελπίδα οτι θα βοηθήσει τη διοίκηση να ακολουθήσει μιά πιό φιλική για τους πεζούς πολιτική.

 

ΠΕΖΗ

Πρωτοβουλία Πολιτών για τα Δικαιώματα των Πεζών

http://www.pezh.gr                       E-mail: pezh@pezh.gr

ΥΠΟΜΝΗΜΑ

Τα τελευταία 30 χρόνια ο αριθμός των μηχανοκίνητων οχημάτων στην πόλη μας αυξήθηκε με ραγδαίους ρυθμούς. Αυτό οφείλεται όχι μόνο στην άνοδο του διαθέσιμου εισοδήματος, αλλά και στη συνειδητή εφαρμογή πολιτικής ενίσχυσης του μοντέλου χερσαίων μεταφορών που στηρίζεται στα ιδιωτικής χρήσεως δίτροχα και τετράτροχα μηχανοκίνητα οχήματα. Η μακροχρόνια εφαρμογή αυτού του μοντέλου στην Ευρώπη, τη Β. Αμερική και την Ιαπωνία απέδειξε τις δυσμενέστατες επιπτώσεις στο περιβάλλον, την υγεία των πολιτών και την ποιότητα ζωής στις πόλεις, χωρίς μάλιστα να επιφέρει ουσιαστικά κέρδη στους χρόνους μετακίνησης. Γι’ αυτό και δεν ακολουθείται σήμερα από καμία σχεδόν χώρα αυτών των περιοχών, η δε εφαρμογή του περιορίζεται κυρίως στις λεγόμενες τριτοκοσμικές χώρες χαμηλού επιπέδου ανάπτυξης. Δυστυχώς στην Ελλάδα αυτή η πολιτική ενίσχυσης των ΙΧ αυτοκινήτων και μοτοσικλετών, μέσα από μία σειρά μέτρων που συνιστούν έμμεση επιδότησή τους (κατασκευή αυτοκινητοδρόμων, χώρων στάθμευσης, τιμολογιακή πολιτική καυσίμων, μειώσεις φορολογίας κλπ) εξακολουθεί να ακολουθείται μέχρι σήμερα. Οι κοινόχρηστοι χώροι της πόλης έχουν παραδοθεί στη μηχανοκίνητη κυκλοφορία, συχνά μάλιστα με τρόπο παράνομο, με αποτέλεσμα οι πεζοί, και μάλιστα οι περισσότερο ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού (υπερήλικες, μικρά παιδιά, άτομα με αναπηρίες ή άλλα προβλήματα υγείας, εγκυμονούσες, γονείς με παιδικά καροτσάκια κλπ) να είναι τα μεγαλύτερα θύματα αυτής της πολιτικής.

Η κίνησή “ΠΕΖΗ” ιδρύθηκε πριν από δύο χρόνια περίπου και στοχεύει στην προστασία των δικαιωμάτων των πεζών και στην διάδοση των σύγχρονων απόψεων σχετικά με τον τρόπο που θα πρέπει να οργανώνονται οι μεταφορές στις πόλεις. Σύμφωνα με τις απόψεις αυτές η κίνηση των πεζών δεν αντιμετωπίζεται απλώς ως περίπατος και τμήμα της αναψυχής των πολιτών, αλλά και ως κύριο συστατικό στοιχείο της οργάνωσης των μεταφορών και της κυκλοφορίας στην πόλη, η οποία, μαζί με την ποδηλασία και, υποβοηθητικά, τις συλλογικές μεταφορές (για μεγαλύτερες αποστάσεις) μπορεί να απαλλάξει τις πόλεις μερικώς ή ολικώς από τα μηχανοκίνητα μέσα μεταφοράς (αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες) και τα προβλήματα που αυτά δημιουργούν (ρύπανση, θόρυβος, ατυχήματα, διάλυση του οικιστικού και κοινωνικού ιστού). Ως κείμενα που αποτυπώνουν τις βασικές μας αρχές και στόχους θεωρούμε το χάρτη των δικαιωμάτων των πεζών (ευρωπαϊκό κοινοβούλιο 1988) και τη διακήρυξη της Κοπεγχάγης (δίκτυο πόλεων χωρίς αυτοκίνητα 1996).

Τα προβλήματα που δημιουργούνται από τη μέχρι σήμερα ακολουθούμενη πολιτική είναι σοβαρότατα και, εκτός από τα καταστροφικά αποτελέσματα στην υγεία και ασφάλεια των ελλήνων πολιτών και τα μνημεία της πόλης, έχουν και γενικότερες δυσμενείς οικονομικές επιπτώσεις. Η ραγδαία μείωση του μεριδίου της Αθήνας στην τουριστική κίνηση της χώρας, παρά το εξαιρετικό φυσικό κλίμα και το μοναδικό πολιτιστικό πλούτο της, δεν είναι ασφαλώς άσχετη με την κατάταξή της στις χαμηλότερες θέσεις σε διεθνείς συγκρίσεις της ποιότητας ζωής, και υπονομεύει και τις προσπάθειες για ανάδειξή της σε διοικητικό κέντρο της περιοχής και την προσέλκυση σχετικών επενδύσεων. Η βάναυση όμως αντιμετώπιση των πεζών και των ευπαθέστερων κοινωνικών ομάδων, αποτελεί πρωτίστως ένα πρόβλημα ανθρωπισμού, που προσβάλει τις παραδόσεις και την ιστορία του ελληνικού λαού. Το φαινόμενο αυτό αποτελεί όχι μόνο μια μορφή κοινωνικού αποκλεισμού για κάποιες κοινωνικές ομάδες, αλλά ταυτόχρονα επιδεινώνει την ποιότητα της καθημερινής ζωής του συνόλου των ελλήνων, αφού όλοι μας αναγκαστικά είμαστε και πεζοί, ακόμα και όσοι χρησιμοποιούν ΙΧ αυτοκίνητα ή μοτοσικλέτες. Λόγω της ανεύθυνης πολιτικής που ακολουθήθηκε επί τόσες δεκαετίες, η αντιμετώπιση των προβλημάτων των πεζών και η αποκατάσταση των συνθηκών ασφαλούς και απρόσκοπτης κίνησής τους απαιτεί σοβαρή ενασχόληση, επιμονή και αποφασιστικότητα, επειδή σε τμήματα της κοινής γνώμης έχουν καλλιεργηθεί εσφαλμένες αντιλήψεις και ανεδαφικές και ανεφάρμοστες προσδοκίες. Τα περισσότερα μέτρα που απαιτούνται να ληφθούν προς μια τέτοια κατεύθυνση δεν χρειάζονται μεγάλη δημοσιονομική επιβάρυνση (ουσιαστικά μάλιστα θα προκαλέσουν τελικά ελάφρυνση του προϋπολογισμού επειδή θα απαλλαγεί από τις υπέρογκες δαπάνες που απαιτεί η κίνηση αυτοκινήτων και μηχανών, και των δαπανών αποκατάστασης των ζημιών που προκαλούν) και αποτελούν στο μεγαλύτερο τμήμα τους προεκλογικές δεσμεύσεις και αποκατάσταση της νομιμότητας.

Συγκεκριμένα στόχοι της πολιτικής για τη βελτίωση της κίνησης των πεζών θα πρέπει να είναι:

  1. Άμεση απομάκρυνση μηχανοκίνητων οχημάτων από τους χώρους κίνησης πεζών (πεζοδρόμια, διαβάσεις, πεζόδρομοι, πλατείες, στοές, πάρκα κλπ) και αποτροπή της κίνησης τους (μοτοσικλετών κυρίως) στους χώρους αυτούς. Αυτό αποτελεί προεκλογική δέσμευση και συνιστά εφαρμογή των ήδη υφισταμένων νόμων για την προστασία των πεζών που καταπατούνται βάναυσα.

  2. Εξασφάλιση επαρκούς πλάτους πεζοδρομίων. Σύμφωνα με τον νόμο απαιτείται σε κάθε περίπτωση 1,5 μέτρο ζώνη διέλευσης ελεύθερη από εμπόδια (στύλοι, δέντρα, περίπτερα, εγκαταστάσεις καταστημάτων, τραπεζοκαθίσματα κλπ) για τις ανάγκες κίνησης των ευπαθών ομάδων πληθυσμού (άτομα με αναπηρίες, γονείς με παιδικά καρότσια κλπ), και, όπου υπάρχει εμπορική κίνηση, αύξηση αυτού του πλάτους σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές (αύξηση του πλάτους ελεύθερης όδευσης ανάλογα με το συντελεστή εμπορικότητας).

  3. Εξασφάλιση επαρκών χώρων κίνησης πεζών, σύμφωνα με τις παραπάνω προδιαγραφές, στην περίπτωση κατασκευής έργων (έκδοση της απόφασης του άρθρου 48 του ΚΟΚ).

  4. Βελτίωση του κώδικα οδικής κυκλοφορίας σύμφωνα με τις προτάσεις που έχουμε ήδη καταθέσει από 11-2-2003

  5. Προστασία των ελεύθερων χώρων πρασίνου για τους πεζούς και επέκτασή τους. Βελτίωση πρόσβασης στα πεζοδρόμια και τους ελεύθερους χώρους και βελτίωση της σχετικής υποδομής (επιφάνειες πεζοδρομίων, δημόσια αποχωρητήρια, παγκάκια κλπ). Αποφυγή περιφράξεων και προτίμηση της χρήσης σημειακών εμποδίων για την αποφυγή εισόδου των αυτοκίνητων σε αυτούς.

  6. Αναμόρφωση της πολιτικής μεταφορών σύμφωνα με τις σύγχρονές τάσεις: κάλυψη των μεταφορικών αναγκών όχι με την κατασκευή χώρων στάθμευσης σε πυκνοκατοικημένες περιοχές και νέων αυτοκινητόδρομων, αλλά με ποιοτική (αύξηση της ταχύτητας, συχνότητας και ακρίβειας των δρομολογίων, επέκταση τους τις νυκτερινές ώρες και αργίες, καθαριότητα οχημάτων κλπ) και ποσοτική (επέκταση των εξυπηρετούμενων περιοχών, πύκνωση των δρομολογίων) βελτίωση των μέσων συλλογικής μεταφοράς (κατά προτίμηση σταθερής τροχιάς, όπου δικαιολογείται από τον όγκο της εξυπηρετούμενης κυκλοφορίας). Επίσης η ποδηλασία μπορεί να παίξει θετικό ρόλο με τη δημιουργία κατάλληλων υποδομών (ποδηλατόδρομων κλπ).

Μέσα για την επίτευξη αυτών των στόχων πρέπει να είναι:

  1. Ενημέρωση για τη σημασία του σεβασμού των δικαιωμάτων των πεζών και τις σύγχρονες αρχές σχεδιασμού (χάρτης δικαιωμάτων πεζών, διακήρυξη της Κοπεγχάγης)

  2. Αστυνόμευση που θα ενισχύεται σε ένταση και θα επεκτείνεται χωρικά παράλληλα με την ενημέρωση

  3. κατάλληλη τιμολογιακή πολιτική: αντί για φτηνά αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες και επιδότηση των χώρων στάθμευσης, φτηνά εισιτήρια για τα συλλογικά μέσα μεταφοράς και ενιαίες για όλα τα συγκοινωνιακά μέσα κάρτες απεριορίστων διαδρομών σε χαμηλές τιμές ή δωρεάν για ευπαθείς κοινωνικές ομάδες (πολύτεκνοι, χαμηλόμισθοι, συνταξιούχοι κλπ)

  4. βελτίωση νομοθεσίας

  5. Κατάργηση των στρεψόδικων και καταχρηστικών ερμηνειών των νόμων και των συνταγματικών επιταγών και υποχρέωση των υπηρεσιών να απαντούν στις αναφορές και τις αιτιάσεις των μη κυβερνητικών οργανώσεων και φορέων, και συμμετοχή των ενδιαφερόμενων φορέων στη διαδικασία σχεδιασμού των δημόσιων χώρων (πλατείες, πάρκα, πεζοδρόμια) σύμφωνα με τις προεκλογικές δεσμεύσεις για υποστήριξη των μη κυβερνητικών οργανώσεων και τις αρχές της διαφάνειας.